سرود

 سرود 

گر چند من درباره موضوع سیمنار که به من اختصاص داده شده بود از هیچ گونه کوشش دریغ ننموده ام ولی با آن هم موضوع سرود یک موضوع بسیار بزرگ می باشد در این باره هر چند که نوشته کنم باز هم کم می باشد چون باید موضوع را از انجا اغاز نمایم که چه گونه سرود برای اولین بار به میان امد دلیل اینکه سرود به میان امد چه بود در کدام منطقه روی کدام موضوع برای نخست سرود ساخته شد

من در این باره زیاد کوشش به خرج دادم تا که بتوانم برای شما حاضرین درباره معلومات مفید را ارائه نمایم  ولی اگر خواسته باشیم که معلومات کامل را در این باره به سمع شما برسانم باید که علاوه نمایم که اگر در این باره کدام کتاب را نیز اختاص بدهم باز هم کم است چون سرود از شور , شوق , تازه گی  , هماهنگی , میان اقوام بحث می نماید تا که بتواند همان اتحاد و خواست یک ملت را در این قالب به سمع شنوندگان بسیار به صورت خوبش رسانیده می شود تاثیر بالای شنونده ها داشته باشد .

من در موضوع خود زیاد روی سرود های که مربوط کشور عزیز ما افغانستان می شود تاکید نموده ام چون باشد که همصنفان عزیزم در این باره بتوانند چیز را نصیب خود کرده باشند .

 خاطرات ما از سرود خواندن

به یاد بیاورد دوران مکتب را همه در صف ها ایستاده می شدند برای اجرای سرود وقتیکه گروه سرود پیش روی صف قرار  می گرفت همه به احترام گروه سرود سکوت را حفظ می نمودند و یا با آنها یکجا برای اجرای سرود به یک صدا سرود خوانی می گردند چه قدر لذت بخش بود آن زمان که هوش و گوش ما به سرود بود و درباره معنی ان فکر می کردیم و غیر از ان به چیز دیگر فکر نمی کردیم

بیاد بیاورد وقتیکه کدام  جلسه مهم را از طریق تلویزیون می شنودید و قبل از اینکه برنامه شروع شود همه برای احترام سرود از رئیس جمهور گرفته همه مقامات دولتی ، غیر دولتی ، نظامی به احترام سرود از جاهایشان ایستاده دست هایشان را روی سینه ها قرار داده تا باشد احترام خود را نسبت به وطن خود نشان دهد اری این همان سرود است که خواست همه طبقه  ها ، احساسات ، شور و شوق و خواست های کامیابی شان در ان نهفته است .

همه شما شاید دو الی سه سرود را در ذهن خود از حفظ دارید که موقع خواندن ان یک شور خاص در شما پیدا می شود علت اینکه چطور سرود های وطن ما در تغییر است تاثیر نظام های سیاسی می باشد که با کمال تاسف وقتیکه سرزمین ما نظام تغییر می کند سرود ها , نغمه ها , اندیشه ها همه هماهنگ با نظام سیاسی ما تغییر می کند که از نقطه ضعف کشور ما میباشد  خدا را شکر می کنیم که در این اواخر صلح و امنیت در وطن ما درحال جان گرفتن است با امدن صلح همه در پی طرقی و پیشرفت کشور ما فکر کنند و همه اقوام افغانستان یکدیگر را به صفت برادر قبول کنند .

سرود از نگاه لغت و اصطلاح !

از لحاظ ساختار و قالب و فرم به چه نوع اثری «سرود» می‌گوییم؟ 
سرود باید چه خصوصیات و مختصاتی داشته باشد؟ چه تفاوتی بین سرود و نوحه که توسط جمع خوانده می‌شود هست؟ آیا می‌توان یک گروه تواشیح را یک گروه سرود به حساب آورد؟ آیا کتابی به زبان دری وجود دارد که قالب‌های موسیقایی افغانی را برای محصلان  موسیقی تحلیل کرده باشد؟ اگر فرزند باهوش یکی از اساتید موسیقی از او بپرسد که سرود یعنی چه آن استاد چه جوابی خواهد داد؟ اگر از شما بپرسند، شما چه جوابی خواهید داد؟ 
در جامعة موسیقی‌دانان کشور افغانی چه کسانی موظف‌اند که این تعاریف را ارائه دهند؟ آیا اگر از قالب‌های موسیقی تعریفی وجود نداشته باشد مشکلی به وجود خواهد آمد؟ اگر برای هر قالب یا فرم موسیقایی تعریف «جامع و مانع» یا به عبارتی تعریفی صحیح و دقیق وجود داشته باشد، مسئله‌ای حل خواهد شد؟
تلاش چندین‌ روز  این‌جانب برای رسیدن به یک تعریف به جایی نرسید ولی راهی را که رفتم گزارش می‌دهم تا شاید رهرویی دیگر به پایان ببرد.
برای مطالعة این واژه به سراغ لغتنامه رفتم، در آن‌ها در نهایت به یک ترجمة لغوی برمی‌خوریم. لغتنامه دهخدا به عنوان یکی از جامع‌ترین لغتنامه‌های فارسی این واژه را واژه‌ای پهلوی می‌داند که به شکل «سروت» خوانده می‌شد. در زبان بلوچی به صورت «سروده»، در زبان افغانی «سرور»، در زبان اوستایی «سراونه» و در فرهنگ‌های لغات دیگر نیز، معانی متفاوت و گوناگونی ذکر شده است از جمله:
در آنندراج به معنی سخن سرودن و سرائیدن، همچنین نغمه و آواز.
در لغتنامة جهانگیری و غیاث‌اللغات به معنی نغمه، در کتاب «دهار» و «السامی» معنی غناء، در لغتنامه رشیدی به معنی گویندگی و خوانندگی و در برهان قاطع به معنی خوانندگی و گویندگی مرغان. پس در تعریف لغوی این کلمه از صدای مرغان و پرندگان تا صوت و نغمه و آواز و گویندگی همه را دربر‌می‌گیرد و نمی‌توان به یک برداشت فنی موسیقایی از قالب سرود دست یافت.
لغتنامه‌های موسیقایی مثل «فرهنگ تفسیری موسیقی» ترجمه و گردآوری بهروز وجدانی، 1371، چند واژة انگلیسی و ایتالیایی را ترجمه کرده است. واژه‌هایی مثل coro، coralo، Hymn و Hymnvesper که به گروه هم‌سرایان و آواز چندصدایی اشاره می‌کرد. در کتاب اصطلاحات جهانی و لغات رایج ایتالیایی در موسیقی اثر رافایل کودکان ترجمة مرحوم فریدون ناصری که متعاقب این کتاب اصطلاحات جهانی و لغات رایج موسیقی از چند کشور اروپایی دیگر را به جامعة هنری تقدیم کرد نیز به تعریف لغوی می‌رسیم.
مجلات قدیمی موسیقی را نیز تا آنجا که در دسترس داشتم تور‌ّق کردم ولی هرچه گشتم کمتر یافتم لذا به فکر رفتم و برای اینکه حداقل جمع‌بندی را انجام داده باشم بعد از چند حک و اصلاح به تعریف زیر رسیدم. 
سرود «نوعی آواز جمعی با یا بدون تک‌خوان " فرد خوان "  و همراهی ساز موسیقی است.» که این جمله سرآغاز یک تلاش فکری است برای روشن کردن واژه‌ها و استفادة صحیح و دقیق از هر واژه آنچه که در خاتمه لازم است بگویم این است که همان‌طور که در میزگردها و جلسات مختلفی که در زمینه‌های مختلف هنر موسیقی برگزار می‌کرد اگر نتایج چندان حاصل نمی‌گردد یکی به این علت است که زبان علمی مشترک و واحدی وجود ندارد و تا این زبان شکل نگیرد بسیاری از زحمات و تلاش‌ها و سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها بی‌سرانجام خواهد شد.

نگاه به تاریچه سرود ملی افغانستان !

اولین سرود ملی افغانستان درزمان سلطنت امان الله شاه، پس از استقلال افغانستان در ۱۹۱۹  در دههٔ بیست به سبک موسیقی غربی، به زبان پشتو سروده شد.

در زمان سلطنت حبیب الله کلکانی درسال ۱۹۲۹ سرود ملی وجود نداشت.

در زمان سلطنت محمد نادرخان در سالهای ۱۹۳۳ مارش عسکری ای ساخته شد که مثل سرود ملی از آن استفاده می‌شد.

و در زمان سلطنت محمد ظاهرشاه بین سالهای ۱۹۳۳ تا ۱۹۷۳، نغمه‌ای بی کلام به نام «سلام شاهی» همانند سرود ملی استفاده می‌شد.

سرود ملی افغانستان در دورهٔ داود خان:

در زمان حکومت محمد داوود سرود ملی به معنی واقعی کلمه ساخته شد. شعر این سرود ملی از استاد بینوا بود و به اساس کانکور انتخاب شد. موزیک آن را استاد برشنا یکی از استادان موسیقی افغانستان، تنظیم کرده بود.

بخشی از سرود ملی افغانستان در دورهٔ داوود خان

تا که این زمین و آسمان باشد		تا که زندگی در این جهان باشد
تا که زنده یک افغان باشد		پاینده افغانستان باشد

سرود ملی افغانستان حکومت‌های کمونیستی:

پس از کودتای هفت ثور ۱۳۵۷، سرود ملی تغییر کرد. سرود ملی این دوره به زبان پشتو بود که توسط سلیمان لایق سروده شده بود. سرود ملی با چنین کلماتی آغاز می‌شد:

گرم شه لا گرم شه

ای ده آزادی لمره

ای د نیک مرغی لمره

مو په طوفانونو کی پری کره

د بری لاره...

این سروده ملی تا پایان حکومت نجیب الله در سال ۱۳۷۱ استفاده می‌شد.

سرود ملی افغانستان در زمان حکومت مجاهدین :

 پس از سقوط کمونیستان و با به قدرت رسیدن مجاهدین، سرود ملی افغانستان تغییر نمود. سرود ملی افغانستان در زمان حکومت مجاهدین به زبان فارسی بود که شعر آن را داود فارانی سروده بود.

سرود ملی افغانستان در زمان مجاهدین:

                   قلعه اسلام قلب آسیا             جاودان ، آزاد خاک آریا

                   زادگاه قهرمانان بزرگ           سنگر رزمنده مردان خدا

                                   الله اکبر الله اکبر الله اکبر

                   تیغ ایمانش به میدان جهاد       بند استبداد را ازهم گسست

                   ملت آزادة افغانستان            در جهان زنجیر محکومان شکست

                                   الله اکبر الله اکبر الله اکبر

                  در خط قرآن نظام ما بود          پرچم ایمان به بام بود

                  هم صدا و همنوا و همزبان        وحدت ملی مرام ما بود

                                  الله اکبر الله اکبر الله اکبر

                  شاد زی آزاد زی آباد زی        ای وطن در نور قانون خدا

                  مشعل آزادگی را بر فراز        مردم برگشته را شو رهنما

                                  الله اکبر الله اکبر الله اکبر

سرود ملی افغانستان در دورهٔ طالبان:

پس از روی کار آمدن حکومت طالبان در کابل آنان سرود ملی را تغییر دادند. متن زیر بخشی از این سرود است.

ساتو یې په سرو وینو		دا د باتورانو کور...

سرود ملی جدید " حال "

قانون اساسی جدید افغانستان که درسال ۲۰۰۴ توسط لویه جرگه بتصویب رسید، حکم می‌نماید که سرود ملی باید به زبان پشتو که یکی ازدو زبانهای رسمی کشور و زبان قوم پشتونها تشکیل می‌دهند باشد، همینطور درقانون اساسی آمده‌است که ضمن اسمای ملیتهای بزرگ باید کلمات الله اکبر نیز در سرود ملی جدید گنجانیده شود.

سرود ملی جدید افغانستان که تصنیف آن توسط عبدالباری جهانی سروده شده و آهنگ آن را ببرک وسا که فعلاً رهبر آرکستر سمفونی کشور آلمان است ساخته و در ماه مه سال ۲۰۰۶ میلادی در شهر برلین ثبت شد که خوانندگان آن عبدالوهاب مددی، صادق فطرت (ناشناس) پیکر افسانه، حسین ارمان، مشعل ارمان، شهنا و دو، سه هنرمند جوان دیگر می‌باشند. اصل متن این سرود به زبان پشتو سروده شده‌است که در آن اسامی برخی از اقوام ساکن افغانستان چون بلوچها، ازبکها، پشتونها، هزاره‌ها، ترکمنها، تاجیکها، عربها، گوجرها، پامیریها، نورستانیها، براهوییها، قزلباشها، ایماقها، و پشه‌ایها ذکر گردیده‌است.

که این سرود حال قرار ذیل است :

متن سرود

دا وطن افغانستان دی		دا عزت د هر افغان دی
کور د سولې کور د تورې		هر بچی یې قهرمان دی
دا وطن د ټولو کور دی		د بلوڅو د ازبکو
د پښتون او هزاره وو		د ترکمنو د تاجکو
ورسره عرب، ګوجر دی		پامیریان، نورستانیان
براهوی دی، قزلباش دی		هم ایماق، هم پشه ېان
دا هیواد به تل ځلیړی		لکه لمر پرشنه آسمان
په سینه کې د آسیا به		لکه زړه وی جاویدان
نوم د حق مودی رهبر		وایو الله اکبر وایو الله اکبر

 معنی سرود به دری :

این کشور افغانستان است		این عزت هر افغان است
خانهٔ صلح، خانهٔ شمشیر		هر فرزندش قهرمان است
این کشور خانهٔ همه است		از بلوچ، از ازبک
از پشتون و هزاره		از ترکمن و تاجیک
هم عرب و گوجر است		پامیری‌ها، نورستانی ها
براهویی است و قزلباش است		هم ایماق و پشٌه‌ای ها
این کشور همیشه تابان خواهد بود		مثل آفتاب در آسمان کبود
در سینهٔ آسیا		مثل قلب جاویدان
نام حق است ما را رهبر		بگو الله اکبر، بگو الله اکبر

نتیجه گیری :

از نوشته های بالا  ما اموختیم که سرود عبارت از یک عده خواست های یک گروه در قالب خاص میباشد که توسط یک گروه که هم می تواند در ان موسیقی نقش داشته باشد و هم می تواند که موسیقی در ان جا نداشته باشد توسط چندین نفر خوانده می شود این بود تعریف که من از سرود  کردم ولی چون من در این سیمینار تاکید من زیاد روی سرود وطن عزیزمان افغانستان بود جا دارد که در مورد اقوام و گروه های که در افغانستان یک جا برادر وار زندگی می کنند خواست سرود وطن مان هم آن است  در مورد تشریح مختصر بدهم  از ومصرع اول سرود وطن ما معلوم است که افغانستان مربوط کسانی است که در همه موارد با افغانان یک جا بوده و با انها همکاری داشته بنا گفته می توانم که عزت مان در وطن ما است در قلم دوم از خانه صلح ، شمشیر یاد می کند یعنی که همه افغان ها خواهان صلح و آرامش است شمشیر را از این خاطر در اینجا یاد اوری کرده که در مقابل انهایکه خواهان ارامش در افغانستان نسیت ( بیگانگان ) ما از خود دفاع می کنم توسط هر چه که باشد  . بعدا می گوید که این خانه تمام اقوام ساکن در افغانستان است که از هر کدام ذکر کرده است در این صورت است که خانه ما خانه تابان شده می تواند مانند اسمان روشن است و بعدا از موقعیت آن که در قلب اسیا موقعیت پیدا کرده ذکر می کند که مانند قلب در اسیا می تواند نقش داشته باشد اگر قلب در بدن وظیفه خود را به خوبی انجام ندهد همه عضو بدن یک قسم بیمار است و پایان از دین و خداوند بزرگ یاد آوری می کند این برای همه ما معلوم که همه ما مربوط خداوند هستیم او است که ما را خلق کرده و روزی ما را از دنیا که فنا پذیر است به جهان جاویدانی می برد بنا خداوند از همه بزرگ تر است . همه شما بگوید که خداوند از همه بزرگ تر است .

منابع و ماخذ

1:  لغتنامه دهخدا

2: لغتنامة جهانگیری و غیاث‌اللغات

3: فرهنگ تفسیری موسیقی» ترجمه و گردآوری بهروز وجدانی، 1371، ایتالیایی .

4: پایگاه رسمی انتشارات سوره مهر " انترنیتی "

5: معلومات عمومی در افغانستان باستان "انترنیتی "

   "حصارنائی"www.ahamid.blogsky.com:6